Dbałość o utrzymanie właściwych parametrów środowiska przewodu pokarmowego zwiększa szanse na efektywne wykorzystanie paszy, zwiększenie przyrostów masy ciała, a także ograniczenie występowania infekcji przewodu pokarmowego i biegunek tła żywieniowego. Dzięki właściwości obniżania pH treści przewodu pokarmowego zakwaszacze mogą być jednym z najskuteczniejszych i zarazem tanich narzędzi służących do osiągnięcia tego celu.
Rola i mechanizm działania zakwaszaczy
Fizjologiczne pH treści przewodu pokarmowego wynosi od 2,5-3,5 w żołądku, do około 6,5-7,0 w jelitach, jednak może ulegać niekorzystnym wahaniom. Zakwaszacze są odpowiedzialne za obniżenie pH paszy, wody oraz treści przewodu pokarmowego do optymalnego poziomu. Spośród nich rozróżniamy kwasy organiczne i ich sole oraz kwasy nieorganiczne (najpopularniejsze przedstawiono w Tabeli 1). Szczególnie zalecane do stosowania u zwierząt są kwasy organiczne, które są znacznie bezpieczniejsze w porównaniu z większością kwasów nieorganicznych.
W środowisku przewodu pokarmowego zakwaszacze wpływają korzystnie na sekrecję enzymów oraz ich aktywność. Utrzymanie właściwego (kwaśnego) pH przewodu pokarmowego pozwala m. in. na prawidłowy przebieg procesów trawienia i wchłaniania składników paszy, minerałów, witamin a także na utrzymanie równowagi mikroflory przewodu pokarmowego. Na przykład w niskim pH w żołądku gruczołowym dochodzi do aktywacji enzymu odpowiadającego za trawienie białek – pepsyny. Enzym ten produkowany jest jako nieaktywny pepsynogen i pod wpływem jonów H+ następuje jego przemiana w aktywny enzym – pepsynę. Zmiany pH w żołądku mogą więc powodować zaburzenia trawienia białek i powstawanie większej ilości szkodliwych metabolitów, wpływających na zmniejszenie kwasowości treści w dalszych odcinkach przewodu pokarmowego. Sprzyja to namnażaniu się bakterii m. in. z rodzaju Clostridium spp. (beztlenowych) i ostatecznie może prowadzić do wystąpienia biegunek. Stosowanie zakwaszaczy w okresie występowania infekcji wywołanych przez bakterie beztlenowe jest szczególnie wskazane ze względu na wyjątkowo silny wpływ niskiego pH na hamowanie namnażania się tych patogenów. Z drugiej strony utrzymanie optymalnego pH jelit wpływa pozytywnie na liczebność bakterii probiotycznych (np. z rodzaju Lactobacillus), produkujących kwas mlekowy, których aktywność jest ściśle powiązana z trawieniem białek, cukrów i tłuszczy, stymulacją odporności oraz wypieraniem szkodliwej mikroflory.
Kiedy stosować zakwaszacze?
W praktycznym zastosowaniu zakwaszacze wykorzystuje się szczególnie w okresie ryzyka wystąpienia niestrawności, zaburzeń przyrostów masy ciała oraz infekcji, szczególnie wywołanych przez bakterie beztlenowe. W celu uniknięcia niestrawności, zalecane jest stosowanie kwasów zwłaszcza w okresie zmiany asortymentu paszy lub okresie skarmiania paszy o wątpliwej jakości. Pozwoli to na odpowiednią stymulację procesów trawienia, a także ochronę przewodu pokarmowego ptaków przed nadmiernym namnażaniem się patogenów. Zakwaszacze można stosować w całym okresie hodowli, od pierwszych dni życia ptaków. Niewątpliwą zaletą stosowania zakwaszaczy jest także wpływ na samą paszę czy wodę pitną. Obecność kwasów w tych mediach ogranicza rozwój szkodliwej mikroflory już w silosach czy liniach pojenia. Ułatwia to prowadzenie hodowli a także późniejsze procesy mycia i dezynfekcji ciągów technicznych w obiekcie inwentarskim.
Jak stosować zakwaszacze?
Profilaktycznie u zdrowych ptaków w celu utrzymania optymalnej kondycji przewodu pokarmowego możemy stosować dawki etykietowe. U piskląt należy podawać zakwaszacze bardzo ostrożnie, najlepiej nie więcej niż 30 % dawki etykietowej. U ptaków powyżej 2 tygodnia życia w celu zwiększenia skuteczności stosowania zakwaszaczy można, w zależności od sytuacji, bezpiecznie podawać w krótszym czasie (np. w ciągu 4-6 h) większą dawkę (w zależności od rodzaju wykorzystywanego zakwaszacza nawet dwukrotną dawkę). Wybrane zalecenia do stosowania zakwaszaczy przedstawiono w Tabeli 2.
Czy możemy łączyć zakwaszacze z innymi preparatami?
Nie zalecamy łączenia z preparatami ziołowymi (ekstraktami) oraz probiotykami. Zakwaszacze należy stosować oddzielnie np. w drugiej połowie wypijanej dziennie wody. Mogą być podawane łącznie (w jednej wodzie) z preparatami zawierającymi syntetyczne, identyczne z naturalnymi substancje czynne takie jak tymol, karwakrol, aldehyd cynamonowy.
Podawanie w czasie antybiotykoterapii należy zawsze skonsultować z lekarzem weterynarii, ponieważ ze względu na swoje właściwości chemiczne zakwaszacze mogą znacząco wpływać na aktywność i rozpuszczalność antybiotyków.
Podsumowując, poprzez obniżanie pH treści przewodu pokarmowego zakwaszacze można wykorzystać jako niezwykle skuteczne i tanie narzędzie do utrzymania właściwych warunków środowiska jelit. Wspomagają:
- właściwe funkcjonowanie przewodu pokarmowego
- optymalne wykorzystanie paszy i przyrosty masy ciała
- ograniczenie występowania infekcji przewodu pokarmowego
W celu zwiększenia efektu stosowania zakwaszaczy w przypadku wystąpienia niestrawności lub zaburzeń przyrostów masy ciała, zalecamy dodatkowo podanie VIOVIT OREGO PLUS.
