Wątroba u drobiu jest największym gruczołem trawiennym oraz wielofunkcyjnym narządem niezbędnym do utrzymania wewnętrznej równowagi organizmu, gdyż pełni rolę metaboliczną, magazynującą, filtracyjną i detoksykacyjną, a nawet odpornościową.
Jedną z głównych funkcji metabolicznych tego narządu jest produkcja żółci w komórkach wątroby zwanych hepatocytami oraz wydzielanie jej do pęcherzyka żółciowego, skąd jest wyrzucana do światła jelit w celu emulgacji tłuszczów pochodzących z paszy, usprawniając ich trawienie i wchłanianie. W wątrobie zachodzi również metabolizm kluczowych składników odżywczych: lipidów, białek, węglowodanów, a także niektórych witamin i składników mineralnych, które przekształcane są w formy o wyższej biodostępności. Wątroba bierze udział w aktywacji witaminy D, która niezbędna jest do utrzymania prawidłowego wzrostu, odpowiedniej struktury kości, a także regulacji wchłaniania wapnia, pierwiastka niezbędnego do tworzenia skorup jaj. Narząd ten jest także magazynem substancji odżywczych, np. witamin A, D, E i K, witaminy B12, glikogenu, a także niektórych składników mineralnych, np. żelaza. Uczestniczy również w detoksykacji, ponieważ trafiają do niego wraz z krwią także toksyny i leki, które są neutralizowane do nieszkodliwych substancji, a następnie usuwane z organizmu.
Prawidłowy przebieg tych reakcji znacząco przekłada się na osiąganie optymalnych wyników produkcyjnych. W przypadku brojlerów czy indyków rzeźnych przetworzone w wątrobie białka wykorzystywane są do budowy mięśni, natomiast tłuszcz magazynowany jest w tkance podskórnej jako źródło energii do wzrostu. Z kolei u kur niosek metabolizm jest nastawiony na intensywną produkcję jaj, więc tłuszcz nie jest tak obficie kumulowany w tkankach jak w przypadku brojlerów.
Pasza i dodatki paszowe wywierają wpływ na zachodzące procesy metaboliczne w wątrobie, w tym także na gromadzenie tłuszczu, co może przyspieszać przyrosty masy u brojlerów oraz wspierać produkcję jaj u niosek. Jednakże często cykl produkcyjny bywa obciążający dla ptaków, które mierzą się z różnego rodzaju stresem, nierzadko prowadzącym do upośledzenia funkcji wątroby. Na fermach problemy związane z funkcjonowaniem wątroby mogą ujawniać się na różne sposoby – od spadku wydajności po zauważalne objawy kliniczne. Przykładem sytuacji, w której odpowiednia diagnostyka i interwencja były kluczowe, jest omówiony poniżej przypadek kliniczny badany na jednej z ferm przez lekarza weterynarii. Zaobserwowane objawy nie były typowe, jednak sekcja ptaków i obserwowane zmiany ujawniły lipidozę, czyli stłuszczenie wątroby. Ryzyko wystąpienia tego schorzenia zwiększa się w zależności od systemu utrzymania drobiu, zmian w programach świetlnych, zagęszczenia w kurnikach, narażenia na stres (w tym stres cieplny) czy toksyny, jednak najczęstszą przyczyną lipidozy jest nieodpowiedni bilans składników w paszy w stosunku do dziennego poziomu aktywności zwierzęcia, prowadzący do nadmiaru niespożytkowanej energii – nadmierna ilość tłuszczu zaczyna gromadzić się w wątrobie powodując jej stłuszczenie.
Problem na fermie pozwolił na praktyczne wykorzystanie wiedzy na temat funkcji wątroby oraz możliwości terapeutycznych z zastosowaniem produktu Hepamix Plus zawierającego mieszankę ekstraktów roślinnych o działaniu antyoksydacyjnym i przeciwzapalnym, składającą się z ostropestu plamistego, karczocha zwyczajnego i mniszka lekarskiego, a także witamin i aminokwasów wspierających funkcje oraz regenerację wątroby.
Substancją czynną ostropestu plamistego jest sylimaryna, która odpowiada za stabilizację błon komórkowych hepatocytów oraz pobudza ich regenerację, a także obniża poziom cholesterolu oraz tłuszczu we krwi. Regenerację i ochronę hepatocytów wspomagają także substancje czynne z karczocha zwyczajnego, z których największe znaczenie dla wątroby odgrywa cynaryna. Zastosowanie karczocha w żywieniu może zwiększać odporność na stres i przyspieszać detoksykację organizmu, chociażby poprzez pobudzenie układu moczowego. Mniszek lekarski może pobudzać wydzielanie żółci oraz usuwać toksyczne substancje z wątroby i pęcherzyka żółciowego. Skład wzbogacono w cholinę i betainę, substancje wspierające funkcje wątroby, które odgrywają szczególną rolę w metabolizmie tłuszczów, zmniejszają ilość trójglicerydów w wątrobie i mogą zapobiegać występowaniu stłuszczenia wątroby. Cholina jest niezbędnym składnikiem do syntezy błon komórkowych i odgrywa kluczowe znaczenie w transporcie tłuszczu w wątrobie, usprawnia produkcję lipoprotein, a jej niedobór jest obserwowany w przypadku stłuszczenia wątroby. Betaina odgrywa istotną rolę w procesach metylacji, które poprawiają zdolność wątroby do regeneracji i efektywnej detoksykacji. Ponadto przekształca homocysteinę do metioniny, gdyż nadmiar homocysteiny bywa szkodliwy dla wątroby. Może zwiększać także aktywność lipazy i zmniejszać stężenie triacylogliceroli, przyspiesza również syntezę karnityny, aminokwasu niezbędnego do przemiany kwasów tłuszczowych w energię, co przekłada się na zmniejszenie zawartości tłuszczu w tuszy.
Naturalne wsparcie w postaci surowców roślinnych, oparte na naukowym podejściu i doświadczeniu przynosi korzyści zarówno dla zdrowia zwierząt, jak i efektywności hodowli, oferując praktyczne rozwiązanie w prewencji i terapii chorób metabolicznych.
